Een vijfsprong
De Kattensingel begint bij het Bolwerk, op een vijfsprong van waterwegen. Hoe is die zo ontstaan?
Kijk maar even mee op het kaartje.
- Rode lijn: de historische Gouwe. Ooit kwam hier het bochtige riviertje de Gouwe (nu de Kromme Gouwe) langs de huidige Wachtelstraat aanstromen en liep het met een bocht de stad in langs de Hoge en Lage Gouwe.
- Groene lijn: de singels om de stad, gegraven omstreeks 1350. Aan de zuidwestzijde was dat de Turfsingel, die bij het kruispunt met de Gouwe overging in de Kattensingel.
- Blauwe lijn: de Nieuwe Gouwe, rond 1900 aangelegd. De Kromme Gouwe werd toen afgedankt als vaarweg.
Vervoer over water
Toen Gouda in de 19e eeuw de stadsmuren ging slechten en buiten de singels ging uitbreiden, vestigden zich mettertijd diverse bedrijven aan de Kattensingel. Een aantal maakte van het water gebruik als transportweg.
Kaashandel De Blaauwe Haan
Het grootste bedrijf was de N.V. Kaashandel-maatschappij ‘Gouda’. Begonnen in 1889 in kaaspakhuis De Blaauwe Haan, is het gegroeid tot wereldwijde kaasexporteur. Het had toen een eigen vloot van binnenvaartschepen. Het bedrijf is in de jaren ’70 beëindigd, er staan nu luxe woningen.
De Goudsche Machinefabriek
Ook bekend is De Goudsche Machinefabriek. Het begon met een smederij die voor de deur een dok had om stoomboten te lichten. In 1909 werd de smederij overgenomen en startte daar de machinefabriek. Aanvankelijk werden onderdelen en machines per schip aan- en afgevoerd, aan de kade stond daarvoor een flinke portaalkraan. Het bedrijf werkte voor de chemische en voedingsindustrie en was zeer succesvol. In 1988 vertrok De Goudsche Machinefabriek naar Waddinxveen.
Zand- & Grindhandel Nederhoff
Veel transport, zeker in kubieke meters, was er van en naar zand- en grindhandel Nederhoff. Schepen losten in een trechter die op de kade stond en waarmee zandauto’s gevuld werden.
Kistenfabrieken
Hout werd aangevoerd per schip bij meerdere kistenmakerijen aan de Kattensingel (waarvan er een tot de Kaashandel-maatschappij behoorde).
Zeepfabriek Gouda
Zeepfabriek ‘Gouda’ liet de vaten met vetten en de mandflessen loog ook over het water aanvoeren.
De beurtvaartschepen
De Kaashandel-maatschappij had eigen schepen, evenals hun concurrent aan de Wachtelstraat. Andere ondernemers aan de Kattensingel maakten vaak gebruik van beurtschepen. Bekende beurtvaarders waren ‘Firma De Hoog’ uit Gouda, ‘De Volharding’ uit Leiden en de ’Bargedienst Amsterdam-Gouda’. In de Tweede Wereldoorlog werden meerdere beurtvaarders samengevoegd in de ‘Verenigde Goudse Beurtdiensten’, gevestigd aan het Bolwerk.
Toen de concurrentie van de vrachtauto steeds sterker werd en zeker na de zéér strenge winter van 1962-’63 was de beurtvaart een aflopende zaak.
Hendrik Bijnsdorp, juni 2022
