Willem van Oranje heeft er genoeg van
Op dit sluisterrein bij de Mallegatsluis was al vóór 1400 een klein sluisje om van de Hollandse IJssel om de stad heen naar de Gouwe te varen. Maar dat mocht van het stadsbestuur niet. De schippers moesten de tijdrovende vaart dóór de stad nemen, daar werd meer aan verdiend!
In 1575 heeft Willem van Oranje een grotere sluis geëist. Het oude sluisje, en de omslachtige route via de Haven, waren hem een doorn in het oog. Hij meende dat het Beleg van Leiden nodeloos lang had geduurd door de vertraging van zijn geuzenvloot in Gouda.
Statensluis
In 1576 werd daarom de nieuwe, grotere Statensluis gebouwd, zo genoemd omdat de Staten van Holland hem betaald hadden. Gouda had wel voor elkaar weten te krijgen dat uitsluitend militaire vaartuigen de sluis mochten gebruiken. Amsterdam en Rotterdam hebben toen Gouda onder druk gezet en met succes: voortaan mochten ook schepen die te breed waren voor de stadsroute door de Statensluis. Wel moest zo’n schip dan eerst 36 uur bij Gouda voor de wal hebben gelegen en op het stadhuis een consent, een vergunning, hebben gekocht. Zo schutten hier rond 1600 al gemiddeld ruim 15 schepen per dag.
Mallegatsluis
Na twee eeuwen dienst was de Statensluis aan zijn eind. Hij werd hij in 1764 vervangen door de Mallegatsluis, 7,85 meter breed, 45 meter lang, toegelaten diepgang 2,10 meter.
Eind 19e eeuw was de scheepvaart toegenomen en waren de schepen groter geworden. Omdat de sluis per getij maar een beperkte tijd gebruikt kon worden, waren er vaak lange wachttijden. Die gaven regelmatig ook aanleiding tot vechtpartijen. Kortom: de Mallegatsluis voldeed niet meer. In 1916 werd besloten tot de bouw van een nieuwe sluis. Dat werd de Julianasluis ten westen van Gouda. Door de crisis en door geotechnische problemen werd die uiteindelijk pas in 1935 voltooid. Toen was het in de Mallegatsluis snel afgelopen met de drukte, alleen lokaal scheepvaartverkeer en de pleziervaart gebruikten hem nog.
| SCHEEPSPASSAGES MALLEGATSLUIS |
|---|
| jaar gem. schepen per dag gem. ton per schip |
| 1890 75 80 |
| 1930 150 107 |
| 1935 in gebruik nemen Julianasluis |
| 1939 35 67 |
In 1941 is de sluis op initiatief van de Duitse Wehrmacht gerenoveerd en van stalen hefdeuren voorzien. In 2002 is de Mallegatsluis nogmaals gerestaureerd. Nu schutten hier jaarlijks ruim 4000 pleziervaartuigen.
Hendrik Bijnsdorp, juni 2022
